STUDIO-TEWHID

Hvala Allah koji je poslao čovječanstvu Muhammeda, sallallahu alejhi ve sellem, da se oni povode za njegovom praksom, da ga oponašaju u njegovom ahlaku (moralu) i da hode putem kojim je On, sallallahu alejhi ve sellem, hodio!

Naš uzor je čovjek na prvom mjestu a potom poslanik za koga je Allah, Uzvišeni kazao:

 لَّقَدْ كَانَ لَكُمْ فِى رَسُولِ ٱللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِّمَن كَانَ يَرْجُوا ٱللَّهَ وَٱلْيَوْمَ ٱلْءَاخِرَ وَذَكَرَ ٱللَّهَ كَثِيرًا [٣٣:٢١]

„Vi u Allahovom Poslaniku imate divan uzor za onoga koji se nada Allahovoj milosti i nagradi na onome svijetu, i koji često Allaha spominje.“ (Prijevod značenja sura El-Azhab, 21 ajet)

 Također rekao je:

وَمَآ أَرْسَلْنَـٰكَ إِلَّا رَحْمَةً لِّلْعَـٰلَمِينَ [٢١:١٠٧]

“A tebe smo samo kao milost svjetovima poslali.” (Prijevod značenja El-Enbija, 108 ajet).

 A također, Allah subhanehu ve te’ala, potvordio je još jednom konstataciju da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, na najvećem stepenu morala, pa kaže:

وَإِنَّكَ لَعَلَىٰ خُلُقٍ عَظِيمٍ [٦٨:٤]

“A ti si, zaista, najljepšeg ahlaka (morala).” (Prijevod značenja sura El-Kalem, 4 ajet)

Ashabi, Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, su mnogo pažnje posvećivali samodgoju i kitili se moralnim osobinama i vrlinama Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, pa su tako jedne prilke u potrazi za osobinama Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, upitali Aišu, radijjallahu anha, o ahlaku Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, na što je ona, radijjallahu anha, kazala: “Njegov ahlak je bio Kur’an!”

Svako onaj ko bude obratio pažnju proučavajući Siru (životopis Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem) lahko će zapaziti da je doista Allahov Poslanik, u svakoj pori svoga života primjenjivao Kur’an i kitio se njegovim Plemenitim osobinama – da to je Kur’an koji upućuje najljepšem ahlaku, kaže Uzvišeni:

خُذِ ٱلْعَفْوَ وَأْمُرْ بِٱلْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ ٱلْجَـٰهِلِينَ [٧:١٩٩]

“Ti sa svakim – lijepo! I traži da se čine dobra djela, a neznalica se kloni!” (Prijevod značenja sura El-E’raf, 199 ajet).

A nakon ovih riječi Allah, subhanehu ve te’ala, obraća se vjernicima riječima:

لَقَدْ جَآءَكُمْ رَسُولٌ مِّنْ أَنفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُم بِٱلْمُؤْمِنِينَ رَءُوفٌ رَّحِيمٌ [٩:١٢٨]

“Došao vam je Poslanik, jedan od vas, teško mu je što ćete na muke udariti, jedva čeka da Pravim putem pođete, a prema vjernicima je blag i milostiv.” (Prijevod značenja sura Et’tewba, 128 ajet).

Allah, subhnaehu ve t’ala, nakon što je obznanio ljudima da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, milostiv prema svojim sljedbenicima i da mu je teško što muka zapadnu, obraća se Poslaniku, sallallahu alejhi ve sellem, riječima:

فَبِمَا رَحْمَةٍۢ مِّنَ ٱللَّهِ لِنتَ لَهُمْ ۖ وَلَوْ كُنتَ فَظًّا غَلِيظَ ٱلْقَلْبِ لَٱنفَضُّوا۟ مِنْ حَوْلِكَ ۖ فَٱعْفُ عَنْهُمْ وَٱسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِى ٱلْأَمْرِ ۖ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى ٱللَّهِ ۚ إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلْمُتَوَكِّلِينَ [٣:١٥٩]

“Samo Allahovom milošću ti si blag prema njima; a da si osoran i grub, razbjegli bi se iz tvoje blizine. Zato im praštaj i moli da im bude oprošteno i dogovaraj se s njima. A kada se odlučiš, onda se pouzdaj u Allaha, jer Allah zaista voli one koji se uzdaju u Njega.” (Prijevod značenja sura Ali Imran, 159 ajet).

I kaže:

ٱدْعُ إِلَىٰ سَبِيلِ رَبِّكَ بِٱلْحِكْمَةِ وَٱلْمَوْعِظَةِ ٱلْحَسَنَةِ ۖ وَجَـٰدِلْهُم بِٱلَّتِى هِىَ أَحْسَنُ ۚ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَن ضَلَّ عَن سَبِيلِهِۦ ۖ وَهُوَ أَعْلَمُ بِٱلْمُهْتَدِينَ [١٦:١٢٥]

“Na put Gospodara svoga mudro i lijepim savjetom pozivaj i s njima na najljepši način raspravljaj! Gospodar tvoj zna one koji su zalutali s puta Njegova, i On zna one koji su na Pravome putu." (Prijevo značenja sura En-Nahl, 125 ajet).

Ovakav je bio životni put Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, i ništa nije čudno u ovome, ta on je najbolji čovjek od svih ljudi, najpotpunijeg ahlaka, bio je stalno na usluzi vjernicima i svojoj porodici u svim njihovim potrebama: birnuo se o devama, muzao ovce, šijo svoju odijeću i dovio je svome Gospodaru riječima: “Gospodaru moj uputime ka najljepšem ahlaku, jer doista niko ne upućuje ljepšem (potpunijem) ahlaku mimo Tebe, I otkloni od mene ružan (nemoralan) ahlak, jer doista samo ti si taj koji otklanja ružne (nemoralne) osobine…”[1]

Nakon što je sebe, sallallahu alejhi ve sellem, izgradio I svoj moral upotpunio pozvao je sve vjernike da to isto učine riječima: “Najpotpuniji vjernik imanom je onaj ko je najboljeg ahlaka (ponašanja).”[2]

I naš Vjerovjesnik, sallallahu alejhi ve sellem, je najpotpunijeg ahlaka a također i najpotpunijeg imana!

U drugim predajama rekao je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem: “Ja sam doista poslan da upotpunim (usavršim) plemeniti moral!”[3]

I pojasnio je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, da vjernik koji ima dobro vladanje može da postigne stepen postača – klanjača, pa kaže: “Vjernik dobrog vladanja (ahlaka) postigne stepen čovjeka koji noću klanja a danju posti.”[4]

I kaže: “Najbliži meni mjestom na Sudnjem danu od vas je onaj ko bude najljepšeg ahlaka.”[5]

Potom je pojasnio Vjerovjesnik, sallallahu alejhi ve sellem, da nema ništa teže na vagi jednog vjernika, na Sudnjem Danu od lijepog ahlaka (morala), pa kaže: “Nema ništa teže na vagi roba vjernika na Sudnjem Danu od lijepog ahlaka, i doista Allah prezire (mrzi) razvrat.”[6]

Mnogo je puta Vjerovjesnik, sallallahu alejhi ve sellem, savjetovao svoje drugove (ashabe) radijjallahu anhum, da se drže lijepog ahlaka i da budu bogobojazni, tako se prenosi od Ebu Zerra, radijjallahu anhu, da je kazao: “O Ebu Zerre boj se Allaha gdje god da si, loše djelo poprati dobrim, izbrisat će ga, i prema ljudima se ophodi na najljepši način.”[7]

Upitan je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, šta će ljude najviše da uvede u Džennet? Pa je odgovorio, sallallahu alejhi ve sellem: “Bogobojaznost I lijep ahlak.”[8]

Kada je u pitanju naš Selefu-s-Salih (dobri prethodnici), također njihov moral i postupci bili su izgrađeni na principima Kur'ana, Sunneta i morala Allahova Vjerovjesnika Muhammeda, sallallahu alejhi ve sellem. Sve ovo navedeno mi danas čitamo i divimo se njihovom moralu i ophođenju prema drugima kroz mnogobrojne ostavštine koje su iznedrili i podarili ovome ummetu i muslimanima poslje njih. Zabilježio je imam Es-Sabuni[9] u svome dijelu „Akida ispravni prethodnika nosioca hadisa“[10]: „Ispravni prethodnici su se okitili bogobojažnošću i moralnim osobinama, oni su provodili noći u namazu, održavali rodbinske veze u različitim (teškim) vremenima, širili selam, hranili gladne, bili milostivi prema siromašnim, iznemoglim, jetimima, vodlili brigu o stanju muslimana, malo su jeli, pili, skromno se nosili, a hrlili su ka činjenju dobrih dijela, naređivali su na dobro a odvraćali od zla i bili su prvi koji su činili svaki vid dobra, i na kraju potmoagali su se istinom i strpljivošću.“

Plemenit ahlak kod ispravnih prethodnika bio je sastavni dio njihove akide (vjerovanja), i ono što je stalno bilo u uskoj vezi sa njihovim menhedžom.

Spoznali su ispravni prethodnici vrijednost plemenitog ahlaka, tako se prenosi događaj i priča Ebu Derda'a i njegove supruge Ummu Derda'a. Priča Ummu Derda'a, radijjallahu anha: „Jednu večer Ebu Derda'a stade da klanja namaz, i počeo da plače doveći riječima: Gospodaru moj ti si učinio lijepim moj izgled pa učini i moj ahlak (moral) lijepim... tako je sve dovio sve dok ne  osvanu pa mu ja rekoh: O Ebu Derda'a, tvoja dova tokom ove noći nije bila ništa drugo nego dova upućena da ti Allah podari plemenit ahlak! Na to on reče, o majko Derda'a, doista čovjek trudi se da oplemeni svoj ahlak sve dok ga on ne uvede u Džennet, a također čovjek učini sebe nemoralnim (loše se vlada) sve dok ga nemoral ne uvede u vatru.“

Spoznao je selef vrijednost ahlaka, i da je on razlog ulaska u Džennet, tako se prenosi od Ebu Hurejre, radijjallahu anhu, da je kazao: Upitan je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, šta će ljude najviše da uvede u Džennet, pa je kazao: „Bogobojaznost i lijep ahlak.“

Također, ispravni prethodnici su jedni druge podsticali na plemenit moral, i potpomagali se u tome. Prenosi se predaja da je jedne prilike tokom sijela u kome je bio velikan Ata'a Ibn Ebi Rebbah, rahmatullahi alejhi, čuo čovjeka kako priča o nečemu na što mu se drugi ružno nadoveza (ubaci u priču), a na to Ata'a reče: „SubhanAllah, kakav je to ahlak? Ja čujem šta ovaj čovjek priča, i ja bolje znam od njega samog šta priča, no ja se prikažem (pravim) da o tome ništa ne znam!“[11]

Naša današnja svakodnevnica je dokaz koliko smo mi udaljili se od ove veličine, od plemenitog ahlaka, i kada čovjeka danas upitamo o ahlaku u najboljem slučaju kaže da je to lijepo ophođenje prema Kur'anu, učenju njegovu, briga o roditeljima i slično, dok se na drugu stranu zapostavio veliki dio istisnskih moralnih osobina koje mogu da budu razlogom ulaska u Džennet.

O muslimani, obratite pažnju na riječi Allaha, azze ve dželle:

وَقُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنً [٢:٨٣]

“I ljudima lijepe riječi govorite!” (Prijevod značenja sura El-Bekara, 83 ajet).

I prema svojoj braći u vjeri se na najljepši način ophodite, sjetite se riječi Allahova Vjerovjesnika, sallallahu alejhi ve sellem, kada je kazao: „Osmijeh bratu u lice je sadaka.“

Budite pokorni svome Gospodaru, a On će vam život učiniti dugim i lahkim, a na Sudnjem danu biti ćete u društvu Onoga koji je bio najpotpunije ahlaka, sallallahu alejhi ve sellem. I moja posljedna dova je HVALA ALLAHU GOSPODARU SVIH SVJETOVA!

Safet Suljić

Fakultet Šerijatskih Nauka

ISLAMSKI UNIVERZITET U RIYADU

WWW.TEWHID.UCOZ.NET

[1] Bilježi imam Muslim u hadisu od Alije, radijjallahu anhu, pod brojem 771.

[2] Bilježi imam Tirmizi u hadisu od Ebu Hurejre, radijjallahu anhu, pod brojem 1196.

[3] Bilježi imam Buhari u dijelu Edebu-l-Mufred, u hadisu od Ebu Hurjere, radijjallahu anhu, pod brojem 273.

[4] Bilježi imam Ebu Davud, u hadisu od Aiše, radijjallahu anha, pod brojem 4798.

[5] Bilježi imam Ahmed, u hadisu od Abdullah Ibn Amra, radijjallahu anhuma, pod brojem 7035.

[6] Bilježi imam Tirmizi u hadisu odEbu Derda'a, pod brojem 2002.

[7] Bilježi imam Tirmizi pod brojem 1987.

[8] Bilježi Ibn Hibban, u Sahihu u hadisu od Abdullah Ibn Amra Ibn Asa, radijjallahu anhu, pod brojem 524.

[9] Umro 449 hidžretske godine.

[10] Akidetu Es-Selefu Ashab El-Hadis

[11] Knjiga Sifetu Es-Safe 2/214 od Ibn Dževzija