Klanjač će da podigne ruke pri izgovoru početnog tekbira i ovo podizanje je po svim učenjacima propisano te ovo podizanje je najviše potvrđeno i propisano od svih tekbira koji dolaze poslije njega a što ćemo inšaAllah da detaljno pojasnimo.

Oni koji su rekli da je na ovom mjestu obavezno (vadžib) da se dižu ruke su: El-Evzai, El-Humjedi i Ibn Huzejme kao što to bilježi od njih imam Hakim, no ovo je daleko od istine jer Ibn Munzir, rahimehumullahu, prenosi konsenzus islamski učenjaka da je podizanje ruku pri početnom tekbiru SUNET. Podići će ruke spram ramena i ušiju ili spram resica (donjeg dijela) ušiju. Sve ovo je ispravno i preneseno od Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, u hadisu Abdullah Ibn Omera i Malika Ibn Huvejrisa. Dodirivanje mehkog dijela odnosno resica uha nije propisano niti ima dokaza za to. Okretanje prema kibli ruku pri izgovoru početnog tekbira nije ispravnim putem preneseno od Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, niti ima šta na tu temu. A ono što prenosi Taberani u „Evsatu“ u hadisu od Abdullah Ibn Omera, radijjallahu anhu, Merfu'an:

„Kada neko od vas odluči da donese tekbir neka svojim rukama se okrene ka kibli.“ 

Ovaj hadis nije ispravan, nije vjerodostojan.

Prenosi Ibn Sad u „Tabekat“ u hadisu od Abdullah Ibn Omera, radijjallahu anhu, da je imao običaj kada bi želio da donese početni tekbir da svojim prstima bude okrenut ka kibli. Ovaj hadis odnosno sened je ispravan i govor je Ibn Omera, radijjallahu anhu.

I ovo je ono što se prenosi od ashaba i ono je najjače kada je u pitanju dizanje ruku i okretanje isti ka kibli, a ništa od ovoga se ne prenosi niti bilježi od Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem.

Dokazivanje hadisima koji upućuju na općenitu formu od pojedini učenjaka fikha da je propisano da čovjek okreće se ka kibli cijelim tijelom jer je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, to činio pa i rukama odnosno prstima a također i prstima nogu kada bi bio na sedždi, a prenosi se od Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, da je rekao:

„Ona vam je kibla bili živi ili mrtvi odnosno kibla vama živima i mrtvima.“[1]

A i ono što je došlo objavom od Allaha dželleša'nuhu:

 „I učinite svoje kuće Kiblom...“

I ovo upućuje na veličinu i davanje počasti نibli pa i u stvarima koje nisu od هbadeta a preče je da se onda to čini u stvarima koje su od ibadet.

Pa kažemo: Riječi Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem:

„Ona vam je kibla bili živi ili mrtvi (odnosno kibla vama živima i mrtvima).“

Nisu prenesene na način koji je ispravan (vjerodostojan).

Dokazivanje općenitim dokazima da je propisano da čovjek treba da u životu ili nakon smrti bude okrenut ka kibli, odnosno da mrtvac treba da bude okrenut kada se kopa ka kibli nije zabilježeno od Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, nego se to prenosi od Ibn Asakira u dijelu „Tarihu Dimešk“  od Huzejfe Ibn Jemana, radijjallahu anhu, da je rekao: Vedžihuni odnosno okrenite me prema kibli. U ovome ima sporni stvari no, praksa odnosno ispravnost ovoga dijela nije daleko od istine.

Rekli su Hanefije tokom ovoga dijela, odnosno podizanje ruku pri početnom tekbiru je vadžib, dok je rekao Davud Ez-Zahiri i drugi da je ovo sunnet – i ovo je ISPRAVNO. Rekao je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem:

  أَخْبَرَنَا أَبُو زَكَرِيَّا بْنُ أَبِى إِسْحَاقَ الْمُزَكِّى حَدَّثَنَا أَبُو الْعَبَّاسِ: مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ أَخْبَرَنَا الرَّبِيعُ بْنُ سُلَيْمَانُ الْمَرَادِىُّ أَخْبَرَنَا الشَّافِعِىُّ أَخْبَرَنَا عَبْدُ الْوَهَّابِ الثَّقَفِىُّ عَنْ أَيُّوبَ عَنْ أَبِى قِلاَبَةَ حَدَّثَنَا أَبُو سُلَيْمَانَ : مَالِكُ بْنُ الْحُوَيْرِثِ رَضِىَ الله عَنْهُ قَالَ قَالَ لَنَا رَسُولُ الله -صلى الله عليه وسلم- : «صَلُّوا كَمَا رَأَيْتُمُونِى أُصَلِّى».

„Klanjajte kao što vidite mene da klanjam.“[2]

Koje obuhvata i samo podizanje ruku, no da li se razumije iz ovoga da je to VADŽIB?

Ono što se razumije jeste da ova stvar nije vadžib jer Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, je ukazao na mnogo postupaka od namaza no, međutim nije rečeno da su oni svi na stepenu vadžiba kao što su: povijanje i pružanje nogu tokom sjedenja, pružanje prsta tokom Tešehuda,  vezanje ruku, početne dove i druge stvari koje su prenesene od Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem.

Osnova u radnjama ibadeta jeste da su one VADŽIB, osim onoga što se može da razumije iz konteksta hadisa i postupaka.

A od najbitni tih stvari jesu:

• Ne pravljenje Kijasa (poređenja) na osnovu stvari koje se stalno rade (čine)
• Ili puštanje neke radnje ponekada
• Ili olakšanje od onih koji su bili suvremenici spuštanja objave, a oni su ashabi za to dotično djelo a da se ne otežava odnosno pretjeruje u tim stvarima.

القيام وحكمه

KIJAM (STAJANJE) I NJEGOV PROPIS

Stajanje u namazu je RUKN, i FARZ samo za FARZ namaze dok je za dobrovoljan namaz to Sunnet, pa ukoliko bi čovjek tokom dobrovoljna namza sjeo – nije grešan na osnovu riječi i postupka Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, pa i kada ne bi bio u potrebi za tim sjedenjem. Nagrada onoga koji sijedi je kao pola nagrade onoga koji stoji kao što se bilježi od Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, a ako bi čovjek sjedio zbog bolesti koju ima onda njegova nagrada biva potpuna kao i nagrada onoga koji klanja stojeći kao što to bilježi imam Buhari u hadisu od Ebu Musa El-Ešarija: da je Allahova Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem rekao:

حَدَّثَنَا مَطَرُ بْنُ الْفَضْلِ حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ هَارُونَ حَدَّثَنَا الْعَوَّامُ حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ أَبُو إِسْمَاعِيلَ السَّكْسَكِيُّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا بُرْدَةَ وَاصْطَحَبَ هُوَ وَيَزِيدُ بْنُ أَبِي كَبْشَةَ فِي سَفَرٍ فَكَانَ يَزِيدُ يَصُومُ فِي السَّفَرِ فَقَالَ لَهُ أَبُو بُرْدَةَ سَمِعْتُ أَبَا مُوسَى مِرَارًا يَقُولُ قَالَ رَسُولُ الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا مَرِضَ الْعَبْدُ أَوْ سَافَرَ كُتِبَ لَهُ مِثْلُ مَا كَانَ يَعْمَلُ مُقِيمًا صَحِيحًا.

“Kada se razboli Allahov rob ili otputuje, njemu biva upisana nagrada za sve ono što je činio dok je bio kod kuće ili zdrav.”[3]

Tako da je stanje bolesti drugačije od stanja i osobe koja je zdrava!

Nema smetnje da čovjek tokom svoga farz namaza osloni na štap ili stub kada bude star odnosno u godinama ili pak bude bolestan a samo stajanje mu je opterećenje i poteškoća. Ovo se prenosi i od Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, da je u svojim poznim godinama oslanjao se na stubove tokom namaza.

Kada je u pitanje dobrovoljan namaz složna je islamska ulema da je dozvoljeno da čovjek se oslanja u bilo kojoj situaciji i u bilo kojem stanju.

السترة

ES-SUTRA (PERDA ILI PREGRADA)

Od sunneta je da čovjek kada želi da klanja stavi ispred sebe perdu bilo da klanja sam ili pak kao imam (predvodnik džemata). Es-Sutra može da bude stub, pregrada, čovjek, životinja, drvo a nije ispravno da se stavi crta na pijesku ili slično koje neki prenose u hadisu od Ahmeda i Ebu Davuda – ovaj hadis je daif (slab). I lijepo je da čovjek se malo udalji od nje koliko je tri podlaktice na osnovu onoga što bilježi Ahmed i Nesai od Malika a on od Nafia od Ibn Omera, radijjallahu anhu:

„Da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, došao kod kabe i klanjao a bio je udaljen od zida kabe tri podlaktice.“[4]

موضع البصر في الصلاة

MJESTO GLEDANJA TOKOM NAMAZA

Potom kada je već stupio u namaz, gdje će čovjek da gleda odnosno usmjeri svoj pogled? Došlo je od Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, predaja da je Muhammed, sallallahu alejhi ve sellem, svoj pogled usmjeravao ka mjestu sedžde – i ovo nije ispravna predaja!!!

Došla je predaja od Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, da je tokom namaza kod Kabe držao svoj pogled oboren ka mjestu sedžde. Ovu predaju bilježi Ibn Huzejme i Hakim u hadisu od Ajiše, radijjallahu anha, gdje je kazala:

„Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, je ušao do Kabe i njegov pogled nije prelazio mjesto sedžde sve dok nije izašao iz Harema.“

Ova predaja je slaba ima nedostatak, a sam Ebu Hatim je ocijenio ovaj hadis kao Munker (odbačena).

Kada bi ovaj hadis i bio ispravan, postupak Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, je ustvari veličanje Allaha Uzvišenog na najuzvišenijem mjestu na Zemlji, a nije zbog samoga namaza te iz istoga razloga Ajiša, radijjallahu, anhu je ovo ograničila rekavši: „Sve dok nije izašao iz Harema“ – dakle ostao je odnosno držao svoj pogled tako i nakon predaje selama. Kratko ovo je smirenost i skrušenost a nema direktnu vezu sa samim namazom.

Nema predaje ispravne koja govori o tome gdje je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, držao svoj pogled tokom namaza, osim onoga što je došlo da bi Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, kada bi držao prst pružen (išaretio) na tešehudu, a ovo je također slabo no, o tome ćemo poslije kada bude riječ o tom postupku.

ISPRAVNO je da klanjač drži svoj pogled gdje hoće odnosno u položaju koji će mu da pruži najbolju skrušenost osim što je HARAM da diže svoj pogled ka Nebesima jer je to Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, zabranio.

Pokuđeno je njemu da se okreće lijevo ili desno bez nužde, pa ukoliko se ukaže potreba za tim onda nema smetnje. Kao što je slučaj sa malim djetetom za koje se boji da ne padne ili se povredi ili pak čuje zvuk nečega što ga odvraća od namaza – pa nema smetnje da se okrene i pogleda kako bi se smirio, a HARAM mu je da se okrene od pravca Kible jer bi to pokvarilo namaz. Pa gledanje u noge ili u imama ili zidove nema smetnje sve dok je on u skrušenosti i koncentraciji za namaz.

Prenosi se da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, dizao svoju glavu ka Nebesima kao što to bilježi Bejheki u Sunenu u hadisu od Muhammeda, radijjallahu anhu, da je rekao:

„Allahov Poslanik sallallahu alejhi ve sellem je dizao svoju glavu ka Nebesima, kružeći očima i gledajući sada ovdje sada ondje pa je Allah spustio ajete:

 “Ono što žele - vjernici će postići, oni koji molitvu svoju ponizno obavljaju.“

Dalje da li se razumije ili da li se podrazumijeva da obaranje glave (spuštanje ka zemlji) znači da je svoj pogled spuštao ka mjestu sedžde?

Ponekada čovjek može da spusti glavu, obori pogled al to ne znači da gleda u mjesto sedžde nego možda gleda u prste ili potkoljenice ili pak u mjesto sedžde – pogled nije vezan sa pokretom glave. Obaranje pogleda upućuje na skrušenost i Edeb spram Allaha Uzvišenog i ovo je cilj koji treba da se ispuni.

Rekao je Ebu Hanife, Šafija i Ahmed da je propisano da se pogled drži na mjestu sedžde tokom namaza.

Što se tiče držanja pogleda tokom tešehuda i išaret kaži prstom je prenesen ispravnim putem od Ibn Zubejra, radijjallahu anhu:

„Da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, kada bi sjeo i podvio svoje noge tako da bi stavio svoju lijevu šaku na lijevu potkoljenicu i pokazivao bi svojim kaži prstom a njegov pogled ne bi prelazio taj išaret prsta.“[5]

Ovaj hadis bilježi također imam Muslim, rahimehumullahu, al nije spomenuo ovaj dodatak:

 „A njegov pogled ne bi prelazio taj išaret prsta.“

Što upućuje da on sam Muslim, rahimehumullahu, nije bio siguran u ovaj dodatak odnosno nije ga gledao validnim. I ovo je ispravno na osnovu drugi predaja odnosno drugi prenosioca koji ne spominju ovaj dodatak.

Na ovome je bio i imam Buhari, rahimehumullahu, koji je smatrao da se pogled ne drži na mjestu sedžde kada je sam stavio jedno poglavlje u svome sahihu: „Poglavlje o dizanju pogleda ka imamu tokom namaza“ a što nedvojbeno upućuje na slabost one predaje koja govori o držanju pogleda na mjestu činjenja sedžde.

Mnogo je dokaza koji upućuju na slabost onih koji dokazuju da se pogled drži na mjestu činjenja sedžde a oni su:

• Prenosi se od Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, da je tokom svoga namaza „bacao“ pogled oko sebe kao što to bilježi imam Ahmed, rahimehullahu, od Alije Ibn Šejbana, radijjallahu anhu, da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, klanjao njima pa je svojim pogledom vidio čovjeka da ne upotpunjuje svoj ruku'u i sedždu pa je rekao:

قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الصَّمَدِ وَسُرَيْجٌ قَالَا حَدَّثَنَا مُلَازِمُ بْنُ عَمْرٍو حَدَّثَنَا عَبْدُ الله بْنُ بَدْرٍ أَنَّ عَبْدَ الرَّحْمَنِ بْنَ عَلِيٍّ حَدَّثَهُ أَنَّ أَبَاهُ عَلِيَّ بْنَ شَيْبَانَ حَدَّثَهُ أَنَّهُ خَرَجَ وَافِدًا إِلَى رَسُولِ الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ فَصَلَّيْنَا خَلْفَ النَّبِيِّ صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَلَمَحَ بِمُؤْخِرِ عَيْنَيْهِ إِلَى رَجُلٍ لَا يُقِيمُ صُلْبَهُ فِي الرُّكُوعِ وَالسُّجُودِ فَلَمَّا انْصَرَفَ رَسُولُ الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: "يَا مَعْشَرَ الْمُسْلِمِينَ إِنَّهُ لَا صَلَاةَ لِمَنْ لَا يُقِيمُ صُلْبَهُ فِي الرُّكُوعِ وَالسُّجُودِ"…

“O skupino muslimana, nema namaza onaj ko ne obavi ruku'u i sudžud potpuno (ispravno)“.

Ova pojava da se vidi neko sa strane odnosno lijevo i desno ne poništava govor o tome da se ne može da pogled drži ka mjestu činjenja sedžde no, ne sastaje se samo pogled na mjestu sedžde ukoliko bi to bilo tako onda kako bi neko mogao da vidi ko je iza njega ili ko klanja lijevo ili desno od njega da li je ta osoba upotpunila ruku ili ne?!

• Ashabi su precizno opisivali način i kakvoću namaza Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, pa čak i kako se je Njegova brada, sallallahu alejhi ve sellem, pomjerala tokom učenja Kur'ana u namazu kao što to bilježi Hiban, rahimehumullahu, a što opet nedvojbeno upućuje da oni ashabi, radijjallahu anhu, nisu gledali u mjesto sedžde. Na osnovu ovoga i imam Buhari, rahimehumullahu, je dokazao i napisao poglavlje o tome u svome Sahihu.
• Vezanje pogleda za određeno mjesto sedžde je u suprotnosti sa šerijatskim ciljem a to je SKRUŠENOST, a skrušenost je preča u namazu i poželjnija od određivanja pogleda ka mjestu činjenja sedžde. Tako da je preče čovjeku da ima skrušenost, a ona se razlikuje od čovjeka do čovjeka, pa čovjek u čemu nalazi svoju skrušenost pa ukoliko bude njegova skrušenost da gleda u imama neka to čini, no ukoliko bude skrušenost u gledanju ka mjestu činjenja sedžde neka to čini, poenta i cilj je da bude skrušen.

Obaveza na klanjaču je da obavlja namaz skrušeno i da se ne zaposli tokom namaza nečim mimo sami dijelova namaza. Sve ono što bi ga odvelo od razmišljanja o namazu i skrušenosti je njemu zabranjeno jer rekli smo NAMAZ IMAO SVOJ POSAO (ZANIMANJE) i čovjek treba da razmišlja i da se sjeti tokom namaza ispred koga on ustvari stoji, ko je ta veličina? ALLAH UZVIŠENI.

صفة وضع القدمين حال القيام

NAČIN DRŽANJA STOPALA TOKOM STAJANJA (KIJAMA)

Kada je u pitanju način stajanja odnosno držanja stopala i nogu tokom stajanja na namazu (Kijam) sunnet je da stoji ispravno (uspravno) ravno zauzevši stabilan stav, raširivši noge (stopala) a spajanje nogu jedne sa drugim je suprotno sunnetu Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, i konsenzusu islamski učenjaka. Bilježi Ibn Ebi Šejbe u Musanefu u hadisu od Ujejne Ibn Abdurahmana, radijjallahu anhu, da je rekao:

„Bio sam sa ocem u mesdžidu, pa je vidio čovjeka da je spojio noge jednu sa drugom te mu je rekao: Razdvoji ih (ili spoji ih sa nogama čovjeka do sebe) jer sam ja u ovome mesdžidu vidio osamnaest ashaba Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, i niti jedan od njih nije činio to kao što ti radiš!“

Ukoliko bi čovjek tokom duga namaza prebacio težinu svoga tijela na jednu nogu odnosno oslonio se više na jednu nogu to mu je bolje i ispravnije. Bilježi imam Nesai u svome Sunenu u hadisu od Abdullaha Ibn Mesuda, radijjallahu anhu:

"Da je on vidio čovjeka koji je spojio svoja stopala, te je rekao: Promašio je ovaj čovjek sunnet, da je promijenio nogu odnosno oslonac svoj bilo bi preče i bolje za njega."

أدعية الاستفتاح

POČETNE DOVE

Propisano je da nakon što donese POČETNI TEKBIR da spomene (uči) ono što je došlo od Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, od „POČETNI DOVA“. Početne dove se uče prije El-Istiaze (traženja utočišta kod Allaha) i ovaj propis je općenit i uči se za sve namaze osim tokom Dženaze namaza ma čemu je džumhur islamski učenjaka. Rekli su neki učenjaci Fikha od Hanefija, Šafija i Hanbelija da je propisano da se i tokom Dženaze namaza uče ove dove- no, ispravno je da to nije propisano da se uči tokom Dženaze jer ovaj namaz je „olakšan“ u odnosnu na druge. Tokom ovoga namaza se ne čini ruku' niti sedžda i nema dokaza da se uče početne dove.

Učenje početni dova je sunnet kod džumhura islamski učenjaka: Ebu Hanife, Šafije, Ahmeda osim imama Malika on je smatrao da nije propisano da se uče početne dove, pa čak do te mjere da su neki učenjaci Malikiskog fikha prenijeli od njega stav da je smatrao učenje početni dova BIDATOM (novotarijom). Mi kažemo vjerojatno mu nije došao dokaz, a kada imamo ispravan dokaz onda nema niko pravo da drugačije postupi.

Na drugu stranu izdvojili su se neki učenjaci Hanbeliskog fikha rekavši da onaj ko ne prouči neku od početni dova njegov namaz NIJE ISPRAVAN – ovaj stav također je daleko od istine i njegova oprečnost je vidljiva, kažemo početne dove su sunnet na osnovu prakse i govora Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem:

1. Prenosi se od Ebu Hurejre, radijjallahu anhu, da je rekao: Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, je imao običaj da šuti između početnoga tekbira i učenja (kiraeta) određeno vrijeme. Pa sam rekao: Draži si mi od oca i majke o Allahov Poslaniče, tvoja šutnja između početnog tekbira i kiraeta, šta ti učiš u tome periodu? Pa je rekao Poslnaik, sallallahu alejhi ve sellem: Učim:

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَاحِدِ بْنُ زِيَادٍ قَالَ حَدَّثَنَا عُمَارَةُ بْنُ الْقَعْقَاعِ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو زُرْعَةَ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو هُرَيْرَةَ قَالَ كَانَ رَسُولُ الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَسْكُتُ بَيْنَ التَّكْبِيرِ وَبَيْنَ الْقِرَاءَةِ إِسْكَاتَةً قَالَ أَحْسِبُهُ قَالَ هُنَيَّةً فَقُلْتُ: بِأَبِي وَأُمِّي يَا رَسُولَ الله إِسْكَاتُكَ بَيْنَ التَّكْبِيرِ وَالْقِرَاءَةِ مَا تَقُولُ قَالَ أَقُولُ اللَّهُمَّ بَاعِدْ بَيْنِي وَبَيْنَ خَطَايَايَ كَمَا بَاعَدْتَ بَيْنَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ اللَّهُمَّ نَقِّنِي مِنْ الْخَطَايَا كَمَا يُنَقَّى الثَّوْبُ الْأَبْيَضُ مِنْ الدَّنَسِ اللَّهُمَّ اغْسِلْ خَطَايَايَ بِالْمَاءِ وَالثَّلْجِ وَالْبَرَدِ.

„Allahu moj, odmakni me od grijeha na razdaljinu kolika je od Istoka do Zapada. Moj Allahu, sačuvaj me od grijeha kao što se čuva bijela odjeća od prljavštine. Gospodaru moj, očisti me od grijeha svim sredstvima (snijegom, kišom, i ledom).“[6]

Ova predaja koju bilježi imam Buhari, rahimehumullahu, je najispravnija u ovome poglavlju, nju bilježe i drugi prenosioci hadisa!

2. Bilježi se hadis od Alije Ibn Ebi Taliba, radijjallahu anhu, o riječima Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, kada je želio da počne namaz, odnosno prije učenja kiraeta:

أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ الله الْحَافِظُ ، أَخْبَرَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ إِسْحَاقَ الْفَقِيهُ ، حَدَّثَنَا يُوسُفُ بْنُ يَعْقُوبَ الْقَاضِي ، وَأَخْبَرَنَا أَبُو الْحَسَنِ عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ الْمُقْرِئُ ، أَخْبَرَنَا الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ ، حَدَّثَنَا يُوسُفُ بْنُ يَعْقُوبَ ، حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِي بَكْرٍ ، حَدَّثَنَا يُوسُفُ الْمَاجِشُونُ ، حَدَّثَنِي أَبِي ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الأَعْرَجِ ، عَنْ عُبَيْدِ الله بْنِ أَبِي رَافِعٍ ، عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ، عَنْ رَسُولِ الله صلى الله عليه وسلم ، أَنَّهُ كَانَ إِذَا قَامَ إِلَى الصَّلاةِ قَالَ : وَجَّهْتُ وَجْهِي لِلَّذِي فَطَرَ السَّمَاوَاتِ ، وَالأَرْضَ حَنِيفًا وَمَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ ، إِنَّ صَلاتِي وَنُسُكِي وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ لاَ شَرِيكَ لَهُ ، وَبِذَلِكَ أُمِرْتُ وَأَنَا مِنَ الْمُسْلِمِينَ ، اللَّهُمَّ أَنْتَ الْمَلِكُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ أَنْتَ رَبِّي ، وَأَنَا عَبْدُكَ ظَلَمْتُ نَفْسِي ، وَاعْتَرَفْتُ بِذَنْبِي فَاغْفِرْ لِي ذُنُوبِي جَمِيعًا لاَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ أَنْتَ ، وَاهْدِنِي لأَحْسَنِ الأَخْلاقِ ، وَلا يَهْدِي لأَحْسَنِهَا إِلاَّ أَنْتَ ، وَاصْرِفْ عَنِّي سَيِّئَهَا ، وَلا يَصْرِفُ عَنْ سَيِّئَهَا إِلاَّ أَنْتَ وَفِي رِوَايَةِ الْمُقْرِئِ : لاَ يَصْرِفُ عَنِّي سَبيِّئَهَا إِلاَّ أَنْتَ لَبَّيْكَ وَسَعْدَيْكَ ، وَالْخَيْرُ كُلُّهُ فِي يَدَيْكَ وَالشَّرُّ لَيْسَ إِلَيْكَ ، أَخْبَرَنَا بِكَ وَإِلَيْكَ ، تَبَارَكْتَ وَتَعَالَيْتَ أَسْتَغْفِرُكَ وَأَتُوبُ إِلَيْكَ .

“Upravio sam lice svoje Onome Koji je stvorio nebesa i Zemlju kao potvrdu Svoje istinitosti, i ja nisam neznabožac. Doista, moj namaz i moji obredi, moj život i moja smrt, pripadaju Allahu, Gospodaru svjetova, Koji nema Sebi ravnog. Tako mi je zapovjeđeno i ja sam musliman. Allahu moj, Ti si vladar, nema boga osim Tebe. Ti si Gospodar moj, a ja sam rob Tvoj. Prema sebi sam nasilje počinio i priznajem grijehe svoje. Zbog toga oprosti mi sve grijehe moje, jer niko osim Tebe ne može grijehe opraštati. Pokaži mi put najljepšeg ahlaka, jer ljepšem niko osim Tebe ne može uputiti. Odstrani od mene loš karakter, jer samo Ti to možeš učiniti. Odazivam Ti se i radujem, Allahu moj, i sva dobra su u Tvojim Rukama. Tebi se zlo ne pripisuje. Ja sam Tvoj sluga i Tebi pripadam. Ti si Slavljeni i Uzvišeni. Tebe samo molim za oprost i Tebi se kajem.”[7]

No, međutim ova dova je ustvari dova koja se uči tokom noćnoga namaza odnosno prije nego se počne da uči nešto iz Kur'ana časnoga, na ovome stavu je bio i Ibn Bezzar kada je spomenuo ovu dovu te je dodao:

„Ljudi su ovu dovu prihvatili i uče tokom NOĆNOGA NAMAZA.“

Na ovome stavu je bio i imam Ahmed, rahimehullahu, dok je došao dodatak u Sunenu od imama Tirmizije : „Kod obaveznoga namaza“ no, ovaj dodatak nije ispravan. Ukoliko bi čovjek učio ovu dovu na redovnim (farz) namazima nema smetnje sve dok ne uzme to kao nešto što stalno radi ili čini.

3. Prenosi se hadis od Ibn Omera, radijjallahu anhu, da je rekao: Jedne prilike dok smo klanjali sa Allahovim Poslanikom, sallallahu alejhi ve sellem, čuli smo čovjeka jednoga od nas kako kaže:

حَدَّثَنَا زُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ ابْنُ عُلَيَّةَ أَخْبَرَنِى الْحَجَّاجُ بْنُ أَبِى عُثْمَانَ عَنْ أَبِى الزُّبَيْرِ عَنْ عَوْنِ بْنِ عَبْدِ الله بْنِ عُتْبَةَ عَنِ ابْنِ عُمَرَ قَالَ بَيْنَمَا نَحْنُ نُصَلِّى مَعَ رَسُولِ الله -صلى الله عليه وسلم- إِذْ قَالَ رَجُلٌ مِنَ الْقَوْمِ: الله أَكْبَرُ كَبِيرًا وَالْحَمْدُ لِلَّهِ كَثِيرًا وَسُبْحَانَ الله بُكْرَةً وَأَصِيلاً. فَقَالَ رَسُولُ الله -صلى الله عليه وسلم- « مَنِ الْقَائِلُ كَلِمَةَ كَذَا وَكَذَا ». قَالَ رَجُلٌ مِنَ الْقَوْمِ أَنَا يَا رَسُولَ اللَّهِ. قَالَ « عَجِبْتُ لَهَا فُتِحَتْ لَهَا أَبْوَابُ السَّمَاءِ ». قَالَ ابْنُ عُمَرَ فَمَا تَرَكْتُهُنَّ مُنْذُ سَمِعْتُ رَسُولَ الله -صلى الله عليه وسلم- يَقُولُ ذَلِكَ.

“Allah je najveći, beskonačna zahvalnost pripada Allahu i Slavljen neka si Allahu moj jutrom i uvečer.“ Pa je rekao Allahov Poslanik sallallahu alejhi ve sellem: Ko je rekao te i te riječi? Pa je reko jedan od njih: Ja sam to rekao Allahov Poslaniče! Potom reče Poslanik alejhi selam: Zadivile su me te riječi, njima su otvorena vrata Nebesa.“ Pa je rekao Ibn Omer: Nisam ostavio te riječi nikada nakon što sam čuo Allahova Poslanika alejhi selam da kaže ove riječi.“[8]

4. Također prenosi se hadis od Enesa Ibn Malika, radijjallahu anhu, a što bilježi imam Muslim da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, klanjao ljudima , pa je došao jedan čovjek koji je bio potaknut dušom (raspoložen) te je rekao:

وَحَدَّثَنِى زُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ حَدَّثَنَا عَفَّانُ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ أَخْبَرَنَا قَتَادَةُ وَثَابِتٌ وَحُمَيْدٌ عَنْ أَنَسٍ أَنَّ رَجُلاً جَاءَ فَدَخَلَ الصَّفَّ وَقَدْ حَفَزَهُ النَّفَسُ فَقَالَ: الْحَمْدُ لِلَّهِ حَمْدًا كَثِيرًا طَيِّبًا مُبَارَكًا فِيهِ. فَلَمَّا قَضَى رَسُولُ الله -صلى الله عليه وسلم- صَلاَتَهُ قَالَ « أَيُّكُمُ الْمُتَكَلِّمُ بِالْكَلِمَاتِ ». فَأَرَمَّ الْقَوْمُ فَقَالَ «أَيُّكُمُ الْمُتَكَلِّمُ بِهَا فَإِنَّهُ لَمْ يَقُلْ بَأْسًا ». فَقَالَ رَجُلٌ جِئْتُ وَقَدْ حَفَزَنِى النَّفَسُ فَقُلْتُهَا. فَقَالَ « لَقَدْ رَأَيْتُ اثْنَىْ عَشَرَ مَلَكًا يَبْتَدِرُونَهَا أَيُّهُمْ يَرْفَعُهَا».

„Hvala Allahu neizmjernom zahvalnošću, kako Njemu to samo priliči i dolikuje.“ Pa kada završio Allahov Poslanik namaz rekao je: „Ko je rekao (govorio) te riječi?“ Pa su svi utrnuli (šutjeli). Potom je alejhi selam dodao: „Ko je rekao te riječi, nije ništa loše uradio (rekao).“  Pa kaže čovjek. Ja sam to rekao Allahov Poslaniče, duša me je potakla na to! Pa je rekao Allahov poslanik sallallahu alejhi ve sellem: „Vidio sam dvanaest Meleka nadmeću se ko će od njih da podigne tu dovu (ka Allahu)“[9]

5. Bilježi se hadis od Ajiše, radijjallahu anha, što bilježi Ebu Davud u svome Sunenu da je rekao Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, odnosno da je imao običaj da otpočne svoj namaz riječima:

حَدَّثَنَا حُسَيْنُ بْنُ عِيسَى حَدَّثَنَا طَلْقُ بْنُ غَنَّامٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ السَّلاَمِ بْنُ حَرْبٍ الْمُلاَئِىُّ عَنْ بُدَيْلِ بْنِ مَيْسَرَةَ عَنْ أَبِى الْجَوْزَاءِ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ كَانَ رَسُولُ الله -صلى الله عليه وسلم- إِذَا اسْتَفْتَحَ الصَّلاَةَ قَالَ «سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ وَبِحَمْدِكَ وَتَبَارَكَ اسْمُكَ وَتَعَالَى جَدُّكَ وَلاَ إِلَهَ غَيْرُكَ».

“Tebi slava pripada, Allahu moj, i uvijek si hvaljen. Blagoslovljeno je Tvoje ime, uzvišena je Tvoja veličina i nema boga osim Tebe.”[10]

Ovaj hadis nije ispravan sa strane da se pripiše Allahovom Poslaniku, sallallahu alejhi ve sellem, (nije Merfu od Ajiše) nego on je govor Omera Ibn Hattaba, radijjallahu anhu. Rekao je Ibn Huzejme, radijjallahu anhu, komentarišući ovaj hadis: „Ono sa čime otpočinju namaz stanovnici Hurasana odnosno riječima: “Tebi slava pripada, Allahu moj, i uvijek si hvaljen. Blagoslovljeno je Tvoje ime, uzvišena je Tvoja veličina i nema boga osim Tebe.” Nije mi poznata niti jedna predaja da je ovo govor Allahova poslanika sallallahu alejhi ve sellem kod učenjaka hadisa.“

No, ovaj hadis je ispravan i pripisuje se Omer Ibn Hattabu (on je Mevkuf), zabilježio ga je imam Muslim u svome Sahihu a i sam Ibn Huzejme je ga ocijenio ispravnim.

Dakle kada govorimo o POČETNOJ DOVI sunnet je da čovjek mijenja odnosno da nekada uči ovu a nekada onu dovu s tim da ne spaja na jednom namazu dvije ili više ovi dova što bi bilo suprotno hadisu kojeg bilježi Ebu Hurejre,radijjallahu anhu, odnosno da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, pravio kratku pauzu između početnoga tekbira i kiraeta, a što je ustvari dokaz da nije učio istovremeno više od jedne dove.

Ukoliko bi čovjek ostavio početnu dovu na prvom rekatu bilo to iz zaborava ili namjerno on neće to da uči nakon toga, jer mjesto za učenje te dove je prošlo, a eventualno činjenje te dove na nekom drugom mjestu tokom namaza je BIDA (novotarija). A kao druga stvar jeste da je ova dova i nazvana POČETNA DOVA te upućuje da je njeno mjesto, mjesto učenja na samome početku namaza dok bi na drugom mjestu bilo neispravno jer nije propisano ovom vjerom.

Ako bi ostavio ovu dovu, čovjek je ne prouči nego odmah počne da uči nešto iz Kur'ana, nema smetnje i neće je ponavljati jer je to ustvari sunnet.

Ukoliko bi čovjeka prošlo nešto od namaza kao recimo da stigne imama na nekom od rekata, ta on će da dođe sa POČETNOM DOVOM, jer je on ustvari ušao za njega na sam početak namaza. Ovo će da uradi ako se ne boji da će ga šta proći od ruknova ili vadžiba (kao recimo ruku') i u tome slučaju mu je vadžib da prati imama. Ovu dovu neće učiti osim tokom STAJANJA (kijama) ako ga stigne na tom dijelu uči će, no, ukoliko bi stigao imama na ruku' ili sedždi učit će zikr koji je propisan u tome dijelu namaza.

Priprema i Obrada www.tewhid.ucoz.net

Autor: Abdulaziz b. Merzuk et-Tarifi 

STUDIO-TEWHID-
facebook.com/studio.tewhid